کاشت زعفران

کاشت زعفران : وب سایت پرورش مرجع کامل آموزش کاشت زعفران است :

کاشت زعفران : اين گياه در مناطق با آب و هواي معتدل با زمستان ملايم و تابستان خـشك، رشد مطلوب تري داشـته و كيفيـت محـصول آن بهتـر اسـت.

كـشت زعفـران در محدوده عرض جغرافيايي 30تا 50درجه شمالي است. اين گياه محـدوده حرارتـي بين – 15تا – 18درجه سانتيگـراد در زمـستان و 35-40 درجـه سـانتيگـراد در تابستان را تحمل ميكند. مناطق داراي ارتفـاع بـيش از 1300متـر بـراي كـشت زعفران مناسب ميباشد.
رنگ گل زعفران بنفش ارغواني است و كلاله 3شاخه اي و قرمـز رنـگ گـل همراه با بخشي از خامه مهمترين بخش اقتصادي زعفران محسوب ميشود. تكثير زعفران به وسيله بنه  پياز انجام ميگيرد.

هر پياز 4-1عدد گل توليد مي كند با توجه به تحمل بالاي زعفران به

• تغييرات دمايي،
• نياز آبي كم،
• آسـان بـودن كشت و كار و حمل و نقل،
• داشـتن خـواص دارويـي،
• كـاربرد در صـنايع غـذايي، داروسازي، پزشكي، رنگرزي و تزئينـي،

حـصول نتـايج مطلـوب از كـشت آن در مناطق مختلف و افزايش تقاضاي بهره برداران براي توليد اين محصول،
ميتوان با اعمال مديريت مناسب و اصولي در راستاي ايجاد اشتغال، درآمـدزايي و افزايش توليد گام موثر برداشت

مراحل کاشت زعفران و رشد آن

1. مرحله رشد زايشي: اين مرحله در فصل پاييز، در زمان سرد شدن هوا، پس از انجام اولين آبياري و ظهور اولين گل شروع ميشود. طول اين دوره معمولا 15-25 روز است.
2.  مرحله رشد رويشي: اين مرحله از اواخر آبان ماه و بلافاصله پس از ظهور گل شروع و تا اواخر ارديبهشت ماه ادامه مييابد. در اين مرحله كه حداقل 6 ماه به طول مي انجامد، برگها شروع به رشد كرده و مواد غذايي لازم براي پيازها را فراهم ميكنند. عمليات مبارزه و كنترل علفهاي هرز، آفات و بيماريها بايستي
   در اين مرحله انجام شود.
3. مرحله خواب تابستانه: معمولاً طول اين دوره 5ماه بوده و با زرد شدن برگ ها در بهار شروع و با انجام اولين آبياري در فصل پاييز به پايان ميرسد. در اين مرحله هيچگونه عمليات زراعي انجام نمي .شود

توصيه هاي فني کاشت زعفران

• ارقام مناسب زعفران
  هنگام تهيه پياز از مناطق مختلف بايستي به سازگاري اكوتيپ با ها شرايط آب و هوايي منطقه مورد نظر، توجه شود
•  خاك مناسب براي كشت زعفران
  خاك داراي بافت لومي، ليموني، رسي و شـني، نـسبتاً عميـق، مـسطح، فاقـد سنگريزه و علفهاي هرز، شوري پايين و نفوذپذيري بالا مناسب ميباشد. خاكهاي حاوي كلسيم به دليل تجزيه مواد آلي خوب، بـراي كـشت زعفـران توصيه ميگردد.
•  تهيه زمين
  – انجام شخم به عمق – 15 30سانتيمتر در فصل پاييز يا زمستان
  – اضافه كردن كودهاي حيواني سالانه بـه مقـدار – 15 20تـن در هكتـار و  شيميايي براساس نتايج آزمون خاك به زمين مورد نظر
•  انتخاب پياز
  پيازهاي 4-2ساله با وزن بيش از 8گرم و قطر بيش 5/2از سانتي ،متر بـدون
  زخم و داراي جوانه هاي سالم مناسب ميباشند

توصيه ميشود قبل از كشت پياز، غلافهاي اضافي جدا و در صورت نيـاز بـا
سموم قارچكش و كنه كش ضدعفوني شوند

تراكم کاشت زعفران

تعداد 50-180بوته در مترمربع ، براساس نتايج تحقيقات افزايش تراكم بوتـه در واحد سطح تا 180بوته در متر مربع سبب افزايش عملكرد، كاهش عمر بهـره- برداري از مزرعه، صرفه جويي در وقت و هزينه هاي توليد مي شود

 عمق کاشت زعفران

عمق كاشت 20سانتيمتر

 روش کاشت زعفران

ابتدا با تراك ،تور شيارهايي به عمق – 15 20سانتيمتر و عرض – 20 25سانتي- متر ايجاد و سپس در دو طرف شيار، به فاصـله 10-7سـانتيمتـر، پيازهـا كاشـته مي شوند مجدداً شياري به موازات شيار قبلي با همان ابعاد ذكر شده و بـه فاصـله 25-20 سانتيمتر از شيار قبلي ايجاد و خاك برداشت شـده از آن شـيار، در شـيار
قبلي ريخته و تمامي زمين مورد نظر به همين شكل كاشته ميشود

دقت شود ته پياز روي زمين و سـر پيـاز بـه طـرف بـالا قـرار گيـرد و جهـت جلوگيري از چرخش، پياز كمي در خاك فرو رود

كاهش تراكم پيازها در زمين اصلي کاشت زعفران

بهترين زمان براي كاهش دادن تراكم پيازها و انتقال آن به زمين و يا فروش، اواسط ارديبهشت تا اواسط تير ماه ميباشد. زيرا در اين زمان پيازها در حالت خواب كامل هستند.

 مرحله داشت

1. كوددهي
   كوددهي بايد براساس آزمون خاك، ميزان مواد آلي و نسبت كربن به نيتروژن انجام گيرد. معمولا كود فسفات آمونيوم در زمـان سلهشكني قبل از گلدهي و كود اوره در زمان وجين اول به زمين اضافه مي شود
2. سله شكني
   پس از آبياري اول و به محض گاورو شدن زمين، سطح مزرعه به نحـوي كـه پيازها صدمه نبينند، با كجبيل، چهار شاخ فلزي، شنكـش يـا كولتيواتـور، دندانـه، گاوآهن ايراني، به عمق حداكثر 5تا 10سانتيمتر سله شكني گردد.
3. آبياري
   آبياري اول: اين آبياري قبل از سله شكني بـراي شـروع رشـد و تـسهيل در گلدهي بوته ها صورت ميگيرد. در
   آبياري دوم: پس از برداشت گل و ظاهر شدن برگها صورت ميگيرد. ايـن آبياري حدود يك ماه پس از آبياري اول  انجام ميشود
   آبياري سوم: اين آبياري پس از وجين و پخش كود به زمـين صورت ميگيرد.
   آبياري آخر يا زردآب: آبي است كه در پايان فصل رويش و قبل از زرد شدن بوته داده ميشود.

انجام آبياري در مرداد ماه در مزارع تازه كاشت، عملكـرد گـل زعفـران را بـه ميزان 17درصد و در مزارع چندساله تا 40درصد افزايش مي دهد با توجه به شرايط آب و هوايي منطقه اردبيل و وقوع نزولات جوي در پـاييز و زمستان، تعداد دفعات آبياري به 2بار كاهش مي  يابد

4.وجين علفهاي هرز

در مزارع زعفران اولين وجين بعد از برداشت گل ها  انجام ميشود، تا علف هاي هرز از بين رفته و فاصله بين رديف هاي زعفران كه به دليـل رفـت و آمد افراد گلچين فشرده شده است سله شكني شود. دومين وجين در صورت نيـاز، به فاصله يك ماه از وجين اول جهت جلوگيري از استقرار علف هاي هرز زمـستانه انجام ميشود. وجين هاي بعدي نيز بنا به ضرورت ممكن است در فصل بهار و يـا تابستان جهت مبارزه با علفهاي هرز بهاره و تابستانه انجام گيرد.
در هنگام خواب تابستاني ميتوان از كولتيواتورهاي تراكتوري سبك و بـاغي و يا گاو آهن ايراني براي وجين علفهاي هرز استفاده نمود.
با توجه به ارگانيك بودن محصول زعفران سعي شود مبارزه با علف هاي هـرزه ب صورت مكانيكي  با دست  و با ادواتي مانند بيلچه، شفره، كولتيواتورهاي دستي و ساير ادوات انجام گيرد.
در صورت لزوم ميتوان از علفكش هاي توصيه شده، به صورت همزمـان بـا سله شكني و قبل از سبز شدن زعفران استفاده نمود.

در فـصل تابـستان مـيتـوان همزمان با خواب زعفران از علف كشهاي عمومي مانند

• گلايفوسيت،
• تريبنورون-متيل
• و توفوردي

عليه علف هاي هرز باريك برگ استفاده كرد.

 مرحله برداشت

در يك دوره 8 ساله ميتوان 4برابر پياز زعفران كشت شده را برداشت نمـود. از هر 60كيلو گل تازه، يك كيلو زعفران سرگل ميتـوان بدسـت آورد. بيـشترين ميزان عملكرد مزرعه، در سال چهارم و پنجم توليد مـيباشـد.میانگین برداشـت زعفران در ايران 4 – 3 كيلوگرم در هكتار است.

كلاله سه شاخه جدا شده از خامه گلها، به اسـامي زعفـران سـرگل، ممتـاز و
نگين به بازار عرضه ميشود

زعفران درهم يا زعفران پوشال عبارت از مجموعه كلاله هاي سه شاخه همراه با قسمت قرمز تا نارنجي رنگ خامه ها، به صورت درهـم ريختـه و نـامنظم اسـت

زعفران دسته يا زعفران دختر پيچ عبارت از يـك تـوده مـنظم دسـته شـده از كلاله سه شاخه متصل به قسمت سفيد رنگ خامه است

مرحله خشكاندن

پس از چيدن گل، به دليل ظرافت و فسادپذيري آن، بايد به سرعت نسبت بـه جداسازي كلاله ها اقدام شود انواع روشهاي خشكانيدن گـل زعفـران عبارتند از:

1-روش سنتي

در اين روش زعفرانهاي دسته بندي شده در داخل سبد و با ظروفي مشابه كه داراي سوراخ هـاي ريـزي اسـت، قـرار مـيدهنـد و روي آن را بـا پارچـه نـازكي ميپوشانند. سپس اين ظرف ها را در اطاقي كه داراي حرارت مناسبي اسـت، قـرار داده و يا آنها را از سقف آويزان ميكنند و هر چند روز يكبار دسته هاي زعفران را برميگرداند تا خشك شوند. در صورت وجود آفتاب مناسـب، بعـضي از كـشاورزان روزي چند ساعت ظروف زعفران را در سايه آفتاب قرار ميدهند تا فرآيند خـشك شدن تسريع يابد. زماني كه زعفران رنگ قرمز تيره به خود گرفته و با فشار بين دو انگشت، خرد شود ميتوان گفت كه زعفران خشك شده است. از معايب اين روش ميتوان به

• طولاني بودن مدت زمان خـشكاندن،
• افـت كيفـي محـصول،
• افـزايش امكان كپك زدگي،
• آلودگي به انواع ميكروب ها مواد خارجي،
• تيره شـدن زعفـران حاصله
• و بالا بودن ميزان رطوبت اشاره كرد.

2. روش الك و هيتر

•  انتقال كلاله هاي جداشده از گل به مقدار 150تـا 200گـرم، بلافاصـله بـه توريهاي مخصوص
•  استقرار توري با فاصله معين بر روي منبع حرارتي با 75درجـه سـانتيگـراد گرما )به طور يكنواخت و غيرمستقيم در قسمت زير توري و بدون برخورد مستقيم شعله(
•  پس از تنظيم حرارت، گذاشتن توري محتوي زعفـران بـه مـدت 15تـا 20 دقيقه روي دستگاه
• پس از 20دقيقه، قرار دادن توري خالي ديگري روي توري محتوي زعفران
•  برداشتن با هم هر دو توري و چرخاندن و تخليه كردن زعفران به طور كامل در توري دوم
•  قرار دادن مجدد توري روي دستگاه و تكرار كردن همين عمـل پـس از 15 دقيقه
• تكرار كردن 4-3بار اين عمل در مدت – 50 60دقيقه
• انتقال زعفران خشك شده داخل توري به ظرف مخصوص نگهداري

به اين ترتيب از هر توري در هر مرحله، مقدار 30تا 40گـرم زعفـران خـشك شده بدست مي .آيد بهتر است زعفران خشك شده داخـل تـوري را مـستقيماً روي پارچه كاملاً تميز تخليه نموده تا زعفران كاملاً خنك شود

از معايب اين روش ميتوان به

• عدم امكان كنترل ميزان رطوبت،
• دقيق نبـودن مقدار گرماي توليدي توسط هيترها كه گاهي به دليل بي دقتـي مـصرف كننـدگان، زعفران دچار سوختگي و افت كيفي ميگردد،

اشاره كرد.
مزاياي اين روش شامل مطلوب بودن كيفيت محصول نهايي، سرعت عمـل و قيمت پايين دستگاه ميباشد.

-3خشك كن صنعتی

در اين روش از الك هايي با قطر 30سانتيمتر و داراي توري ابريشمي استفاده ميكنند. كلاله هاي تازه زعفران را در لايهاي به ضـخامت 3-2سـانتيمتـر روي توري قرار داده و سپس الك را به فاصله مناسب از منبع حرارتي قرار ميدهند. بـا رديف نمودن چندين الك بر روي هم و تغيير در موقعيت آنها محـصول بـه طـور دقيق و يكنواخت خشك ميشود

از مزاياي اين روش ميتوان به

• سرعت بالاي خشك كـردن،
• حجـم خروجـي بالا،
• امكان كاربرد سيستمهاي كنترلي به منظور كـاهش خطـا،
• ميـزان اسـتهلاك پايين،
• امكان كنترل ميزان رطوبت و حرارت

اشاره كرد.

روش الك و هيتـر بـه عنـوان روش معمـول و دسـتگاه خـشك كـن صـنعتي طبقاتي به عنوان روش مناسب ميباشد.

 

کاشت زعفران مرحله بسته بندي

بسته بندي اهميتي معادل توليد را دارد، با توجه به ارزش افزوده بالاي محصول بسته بندي شده و به جهت بالا رفتن سـود درآمـد اقتـصادي، بهتـر اسـت پـس از خشك و درجه بندي كردن زعفران توليدي نسبت به انتخاب بـسته بنـدي مناسـب اقدام نمود

 

منبع : نشریه جهاد کشاورزی اردبیل